Expertise professionals
Toelichting op de aanbevelingen
-
De onderstaande aanbevelingen gelden specifiek voor gedragswetenschappers, behandelaars en lees- en spellingspecialisten.
-
Zorg dat je weet welke factoren een rol spelen bij lees- en spellingontwikkeling in een tweede taal en bij tweedetaalverwerving in bredere zin. Zorg ook dat je in staat bent om lees- en/of spellingmoeilijkheden als gevolg van dyslexie te onderscheiden van problemen die het (logische) gevolg zijn van het tweedetaalverwervingsproces. Wees je bewust van mogelijke onder- en oversignalering, alsook van mogelijke onder- en overdiagnose.
-
Zorg dat je beschikt over interculturele competentie. Zorg daarnaast dat je relaties kunt leggen tussen verschillende culturen in termen van begrip, acceptatie en waardering.
Voor het signaleren en diagnosticeren van lees- en spellingproblemen bij meer- en anderstalige kinderen is specifieke kennis en expertise nodig. Datzelfde geldt voor ondersteuning om die problemen tegen te gaan. Professionals moeten inzicht hebben in zowel de concrete ontwikkeling van lezen en spellen in de tweede taal die specifieke kinderen leren, als in tweedetaalverwerving in bredere zin. Zij moeten kunnen bepalen of lees- en spellingmoeilijkheden het gevolg zijn van dyslexie of voortkomen uit een achterstand binnen het taalverwervingsproces. Daarnaast vraagt werken in een meertalige context om interculturele competentie, zodat professionals effectief kunnen omgaan met diverse taal- en cultuurachtergronden.
Verdieping en onderbouwing
Er is een verschil tussen enerzijds lees- en/of spellingmoeilijkheden als gevolg van dyslexie en anderzijds problemen die het (logische) gevolg zijn van het tweedetaalverwervingsproces. Het is belangrijk dat professionals die betrokken zijn bij signalering, diagnostiek en ondersteuning dat onderscheid kunnen maken. Een logopedist met kennis van eerste- en tweedetaalverwerving kan helpen in te schatten of meer- en anderstalige kinderen inderdaad dyslectische moeilijkheden hebben of niet.
Professionals moeten ook alert zijn op mogelijke onder- én overdiagnose bij meer- en anderstalige kinderen. Een correcte signalering onder deze groep vereist een goede evaluatie van de mondelinge taalvaardigheid (Mostaert et al., 2013). Ook extra ondersteuning op niveau 2 en 3 maakt deel uit van een gedegen signaleringsproces (zie Signalering en ondersteuning).
Om deze taken goed uit te voeren, hebben professionals kennis en expertise nodig van factoren die een rol spelen bij de lees- en spellingontwikkeling in een tweede taal – en van tweedetaalverwerving in bredere zin. Zij moeten inzicht hebben in de verschillende mogelijke oorzaken van lees- en spellingmoeilijkheden bij meer- en anderstaligen. Een gespecialiseerde tolk kan de lees- en spellingspecialist of gedragswetenschapper hier eventueel bij helpen.
Cultureel bewustzijn
Naast kennis van de taal- en leesontwikkeling onder meer- en anderstaligen, is ook interculturele competentie belangrijk voor professionals die in meertalige contexten werken (Orosco & Klingner, 2010). Onderzoek toont aan dat hun attitude en oordelen over culturele en linguïstische groepen samenhangen met de verwachtingen die meer- en anderstaligen over hun mogelijkheden ervaren (Yoon, 2008). Als professionals de culturele en linguïstische achtergrond van kinderen begrijpen, kunnen ze hen beter betrekken bij het leerproces.
Daarnaast kunnen verschillen tussen de cultuur van een kind en die van de school leiden tot misverstanden over leerhouding, betrokkenheid en (leer)mogelijkheden. Dit komt doordat het taalgebruik en de interactie in de klas kunnen afwijken van wat kinderen thuis gewend zijn (Orosco & Hoover, 2009; Orosco & O’Connor, 2014). Mogelijk houden leerkrachten en lees- en spellingspecialisten in hun instructie, ondersteuning en interactie met leerlingen onvoldoende rekening met die cultuurverschillen. Dat kan dan het leerproces belemmeren. Om dit te voorkomen, is het belangrijk dat die professionals cultureel bewustzijn ontwikkelen. Dit betekent dat ze in een toenemende meer- en anderstalige omgeving verschillen tussen culturen kunnen herkennen, begrijpen en waarderen (SLO).