3.1.8. Zelfzorg en werkklimaat

De rol van de professional  

Een goed werkklimaat is belangrijk voor een positief pedagogisch klimaat. Als jeugdprofessional ben je daarmee met je organisatie verantwoordelijk voor een goede samenwerking met open communicatie in het team. Sta open voor feedback van elkaar. Als professional in de jeugdhulp heb je een belangrijke invloed op het pedagogisch klimaat. Je manier van werken heeft zichtbaar effect op hoe kinderen en jongeren het klimaat ervaren (Dekker & Van Miert, 2020; Harder et al., 2009). Ontwikkelingen zoals personeelstekort en zzp’ers met kortlopende contracten kunnen het pedagogisch klimaat negatief beïnvloeden (Dekker & Van Miert, 2020). 

Zet in je aanpak als professional in op een evenwicht tussen flexibiliteit en structuur. Jongeren hebben beide nodig. Flexibiliteit geeft ruimte om te leren en ontwikkelen, structuur geeft een gevoel van veiligheid. Die balans kan een uitdaging zijn. Daarom is goede ondersteuning vanuit de organisatie belangrijk (De Valk, 2019). 

Wat organisaties kunnen doen 

Net als jongeren hebben professionals basisbehoeften zoals verbondenheid, competentie en autonomie (Ryan & Deci, 2017). Dit vraagt van organisaties dat zij daarin investeren. Een positief werkklimaat draagt bij aan het welzijn en de professionele ontwikkeling van medewerkers (De Valk, 2019; Dekker & Van Miert, 2020; Stams & Van der Helm, 2017). 

Deze richtlijn omschrijft werkklimaat als: 

De kwaliteit van de sociale en fysieke werkomgeving die voldoende en noodzakelijke voorwaarden biedt voor professioneel functioneren, met respect voor de menselijke waardigheid en mensenrechten van het personeel. Dit omvat taakeisen, beslissingsruimte van werknemers, en faciliteert herstel en succesvolle deelname aan de samenleving van kinderen en jongeren (cliënten) (De Valk, 2019) (gebaseerd op Heerkens et al., 2004; Stams & Van der Helm, 2017). 

Reflectie en ondersteuning 

Naast ondersteuning vanuit de organisatie is het belangrijk dat professionals en teams regelmatig reflecteren op het eigen handelen. Teamreflectie helpt bij het vinden van balans tussen flexibiliteit en controle. Teamcoaching is een waardevol instrument om het werkklimaat te verbeteren (Dekker & Van Miert, 2020). 

Van professionals in de jeugdhulp met verblijf wordt veel verwacht. Wees je daarom bewust van je persoonlijke stijl, emotionele stabiliteit en hoe je reflecteert op je eigen gehechtheid. Weet welke invloed je persoonlijkheid heeft op de omgang met kinderen en jongeren (Höfte et al, 2024). Als je je eigen krachten en valkuilen kent, kun je (onbewust) negatieve interacties beter voorkomen. 

Casusbesprekingen, training en intervisie helpen hierbij (Harder, 2012; Van der Helm, 2011). Voor goed en eerlijk werken vanuit kinderrechten zijn ook casusbesprekingen (moreel beraad), training en supervisie nodig (Goense, 2016; Nooteboom et al., 2019).