6.1.4. Sociaal netwerk
Toelichting op de aanbeveling
-
Focus op het opbouwen, ondersteunen en stimuleren van een eigen sociaal netwerk voor de jongere.
Verbondenheid in netwerk
Besteed aandacht aan het opbouwen van een duurzaam en positief sociaal netwerk voor de jongere. Denk aan het versterken van familiebanden en het betrekken van vrienden. Een stevig sociaal netwerk biedt stabiliteit en heeft een positieve invloed op hun ontwikkeling.
Als jongeren vaardigheden en mogelijkheden leren om hun netwerk te onderhouden, groeit hun gevoel van autonomie en competentie. In het contact met het netwerk is luisteren en elkaar begrijpen belangrijk. Dat versterkt de onderlinge band (Sonderman et al., 2020).
Verbondenheid gaat ook over inlevingsvermogen en emotionele intimiteit in relaties. Jongeren in de jeugdhulp met verblijf hebben behoefte aan relaties waarin ze zich begrepen en geaccepteerd voelen, en waarin ze hun gedachten en gevoelens kunnen delen zonder angst voor afwijzing of veroordeling. Zulke diepgaande verbindingen dragen bij aan welzijn en zelfvertrouwen. Ze helpen jongeren ook om veerkrachtiger en weerbaarder te zijn bij uitdagingen (Prendergast et al., 2024; Ryan & Deci, 2017; Van der Helm, 2011, 2019).
Dit is een contrast met de vaak korte duur van jeugdhulp met verblijf en de neiging om verblijf als onwenselijk te zien. Soms is juist een langdurige setting nodig om essentiële relaties op te bouwen en de stabiliteit te bieden die nodig is voor welzijn.
Betekenisvolle verbindingen faciliteren
Als professional in de jeugdhulp met verblijf focus je daarom niet alleen op basiszorg en veiligheid, maar ook op betekenisvolle verbindingen tussen jongeren en hun sociale omgeving. Ook als de hulp kort duurt. Dit kan door groepsactiviteiten te organiseren, individuele begeleiding te bieden en contact met het netwerk buiten de instelling te ondersteunen. Tijdens het verblijf is het belangrijk dat de jongere onder begeleiding contact houdt met het eigen netwerk, met als doel om veilige en stabiele relaties te ontwikkelen (richtlijn Uithuisplaatsing en terugplaatsing). Door deze aspecten te integreren in de zorg, is de jongere beter voorbereid op een waardevol leven na het verblijf in de jeugdhulp.
Verdieping en onderbouwing
Verbondenheid met anderen is een fundamenteel aspect van het menselijk welzijn, vooral voor jongeren die de jeugdhulp met verblijf verlaten en een nieuwe fase van zelfstandigheid ingaan. Het gaat niet alleen om oppervlakkige sociale contacten, maar om het opbouwen van betekenisvolle relaties die jongeren een gevoel van verbondenheid, veiligheid en begrip bieden. Deze relaties fungeren als een bron van steun en stabiliteit tijdens de overgang naar een zelfstandig leven en terug naar huis (Feather et al., 2024; Sonneveld et al., 2021). In de context van jeugdhulp met verblijf is een betrouwbaar ondersteunend netwerk belangrijk. Dit netwerk kan bestaan uit familieleden, vrienden, mentoren, docenten, of andere belangrijke personen die kunnen steunen en begeleiden. Het is essentieel dat deze mensen niet alleen aanwezig zijn, maar ook beschikbaar zijn om te luisteren, advies te geven en praktische hulp te bieden wanneer dat nodig is (Van der Helm, 2018).
Tijdens het verblijf in de jeugdhulp met verblijf moeten professionals actief werken aan het bevorderen van deze relaties. Jongeren binnen jeugdhulpinstellingen ervaren een mindere mate van of in sommige gevallen een gebrek aan emotionele steun vanuit het sociale netwerk (Fransen et al., 2009; Stichting Het Vergeten Kind, 2023; Weijs, 2023). Het gebrek aan emotionele steun vanuit het sociale netwerk vormt een risico om dak- of thuisloos te worden, vanwege het beperkte contact met het sociale netwerk tijdens het verblijf binnen de jeugdhulp instellingen (Shelton et al., 2009, Stichting Het Vergeten Kind, 2023; Weijs, 2023). Dit betekent dat professionals jongeren moeten helpen bij het onderhouden en opbouwen van contacten met hun familie en vrienden buiten de instelling, en het ontwikkelen van nieuwe relaties binnen de instelling. Waardoor de jongere wordt geholpen bij het omgaan met moeilijkheden en biedt sociale en emotionele steun (Feather et al., 2024). Jongeren waarbij dit het geval is, keren naar verwachting eerder terug naar de eigen omgeving en is het verblijf binnen de jeugdhulpinstelling gemiddeld korter (Carr, 2019; richtlijn Uithuisplaatsing en terugplaatsing) Daarnaast moeten zij jongeren voorbereiden op de overgang naar zelfstandig wonen door hen te leren hoe ze een ondersteunend netwerk kunnen opbouwen en onderhouden.
Aanpassingen voor de lvb doelgroep
- Ondersteunende netwerken: het is belangrijk om het sociale netwerk van de jongere te betrekken bij het zorgtraject. Dit kan bestaan uit familieleden, vrienden, leraren en andere betrokkenen die kunnen ondersteunen in het dagelijkse leven.