4.1.4. Onderlinge interactie tussen professional en jongere

Interactie tussen professional en jongere

Open dialogen dragen bij aan wederzijds begrip en vertrouwen. Het gaat dan om dialogen waarin jongeren met professionals hun ervaringen, zorgen en ideeën delen over veiligheid en autonomie. Herstel het als professional ook zelf als er iets ‘fout’ gaat in het contact, wees daarbij eerlijk en open. Vermijd regels die goed contact in de weg staan, zoals isolatie, en vertrouw op het vermogen van kinderen en jongeren om met dagelijkse uitdagingen om te gaan. Blijf bovendien alert op signalen van beheersing.

Samen beslissen

Gedeelde besluitvorming draagt bij aan veiligheid, autonomie en het gevoel van eigenwaarde (richtlijn Samen beslissen over hulp; Parhar et al., 2008; Sondeijker et al., 2020). Door jongeren actief te betrekken bij het nemen van beslissingen, stimuleer je hun intrinsieke motivatie, vertrouwen en persoonlijke ontwikkeling (Parhar et al., 2008). Hierdoor ervaren ze meer controle over hun leven, wat hun gevoel van veiligheid versterkt (art. 12 IVRK). Uit onderzoek blijkt ook dat wanneer je dwang en drang in de besluitvorming vermijdt, dit het gevoel van respect en waardigheid vergroot (richtlijn Samen beslissen over hulp; Parhar et al., 2008).

Zonder oordelen

Deze manier van werken benadrukt dat jongeren belangrijke samenwerkpartners zijn in het jeugdzorgproces. Hun stem en keuzes worden gerespecteerd. Als kinderen en jongeren moeite hebben met bepaalde situaties, biedt deze aanpak ruimte om samen oplossingen te zoeken zonder te oordelen (richtlijn Samen beslissen over hulp). Dit zorgt voor een omgeving waarin jongeren zich veilig voelen om hun zorgen en behoeften te uiten. Ze weten dat professionals hen serieus nemen en actief betrekken bij het zoeken naar oplossingen. Dat draagt bij aan intrinsieke motivatie, vertrouwen en persoonlijke ontwikkeling van jongeren (Eltink et al., 2024).

Dwang vermijden

Het gebruik van dwang moet je als professional zoveel mogelijk vermijden (richtlijn Samen beslissen over hulp). Als je het toch wilt inzetten, is het belangrijk eerst te luisteren, gevoelens te bespreken en te zoeken naar andere oplossingen. Als dat niet werkt, kan een (van tevoren besproken) consequentie volgen. Dit moet dan een consequentie zijn die tijdelijk is, direct volgt op het gedrag en duidelijk gekoppeld is aan de overtreden grens. Ook moet de consequentie haalbaar, evenredig en niet-schadelijk zijn. En tot slot is het nodig dat de consequentie het gedrag begrenst. Niet de persoon wordt veroordeeld, wel het gedrag. Na verloop van tijd keert het vertrouwen terug, samen met de vrijheden (Sondeijker et al., 2020). 

Deze benadering sluit aan bij de richtlijn Samen beslissen over hulp, die pleit voor samenwerking tussen jongeren, hun ouders en professionals. Als je de stem van jongeren erkent en het partnerschap tussen jongeren, hun ouders en professionals versterkt, verbeter je de hulpverlening en de veiligheidsbeleving en het welzijn van alle betrokkenen (Eltink et al., 2024; Sondeijker et al., 2020).