4.1.3. Onderlinge interacties tussen jongeren

Interactieprocessen tussen jongeren

Het is belangrijk dat professionals oog hebben voor de interactieprocessen tussen jongeren in een (on)veilige groepssfeer. Bij negatieve interactie kunnen ze leren om fouten te herstellen in het contact met anderen en de groep. Eerlijke groepsregels en afspraken helpen daarbij – zeker als je jongeren actief betrekt en rekening houdt met individuele behoeften en ervaringen.

Positieve groepscultuur

Positieve relaties tussen jongeren zorgen vaak voor minder stress en een groter gevoel van veiligheid. Als jongeren elkaar op een goede manier beïnvloeden, kunnen er positieve veranderingen ontstaan. Een mogelijke aanpak is de positive peer culture: een positieve groepscultuur, waarbij je als professional een doorslaggevende rol hebt. Je maakt duidelijke afspraken met de jongeren die hun autonomie ondersteunen en kijkt mee of ze die naleven. Tegelijk pas je zo weinig mogelijk dwang en drang toe. Hierdoor ervaren ze dat ze in een veilige omgeving verblijven. Samen beslissingen nemen en goed gedrag stimuleren zijn waardevolle manieren om een veilige omgeving te creëren (Eltink et al., 2024; Sonderman, 2023; Zelechoski et al., 2013).

Spanningen op de groep

Het is belangrijk dat professionals goed letten op hoe jongeren met elkaar omgaan. Door op tijd spanningen of negatieve patronen in de groep te herkennen, kun je conflicten en agressie voorkomen. Als professionals kun je via training je bewustzijn van deze processen vergroten. Kinderen en jongeren met aanpassingsproblemen zijn vatbaarder voor geweld door leeftijdsgenoten. Als zij ook geweld van personeel meemaken, neemt dit risico nog verder toe (Khoury-Kassabri & Attar-Schwartz, 2014; Riemersma et al., 2023; Sonderman, 2023). 

Wanneer jongeren angstig zijn voor anderen op de groep, is het belangrijk daarop alert te blijven en te observeren. Ga er zo mogelijk over in gesprek. Voorlichtingsprogramma’s die aansluiten bij de leeftijd en behoefte van het kind of de jongere, helpen hierbij. Ook als de situatie tijdelijk rustig lijkt, hoor je als professional alert te blijven. Zo draag je bij aan een veilige omgeving waarin professionals samenwerken aan veiligheid en veiligheidsbeleving. Met ruimte voor aanvaardbare risico's, zodat jongeren hun autonomie vergroten (Van der Helm et al., 2011; 2017).

Jongeren en hun ouders noemen de volgende aandachtspunten voor professionals om grensoverschrijdend gedrag tussen jongeren te voorkomen:

• Geef voorlichting en informatie over groepsdruk, pesten, discriminatie, agressie en seksueel misbruik binnen de groep. Leg uit wat normaal gedrag is en wat niet, en wat je wel en niet accepteert.
• Wees zichtbaar en geef het goede voorbeeld. Door zichtbaar en aanspreekbaar te zijn en als rolmodel op te treden, kun je grensoverschrijdend gedrag voorkomen. Geef voldoende individuele aandacht aan kinderen en jongeren, bespreek regelmatig de interacties en bescherm ook tegen drugsmisbruik (art. 33 IVRK).

Reageer bij grensoverschrijdend gedrag. Als je grensoverschrijdend gedrag ziet, moet je altijd ingrijpen. Kinderen en hun ouders zeggen daarover: “Als je het ziet, moet je iets doen!”