Analytische en schrijfvaardigheden

Analytische vaardigheden

In het besluitvormingsproces vormen analytische vaardigheden een cruciaal aspect. Als jeugdprofessional heb je deze vaardigheden nodig om systematisch de complexe problematiek van gezinnen vanuit verschillende invalshoeken in beeld te brengen (Turney et al., 2011). Met goede analytische vaardigheden kun je:

• binnen een probleem verschillende relevante aspecten en deelproblemen onderscheiden;
• hoofd- en bijzaken onderscheiden;
• de benodigde informatie verzamelen over de achtergronden en oorzaken;
• verbanden leggen tussen de informatie van verschillende bronnen;
• onderscheid maken tussen de kern van het probleem en veroorzakende en instandhoudende factoren;
• onderscheid maken tussen feiten en meningen;
• verbanden leggen tussen de eigen achtergrondkennis en de verzamelde informatie;
• adequate oplossingen bedenken die aansluiten op de problemen (Gambrill, 2005).

Het resultaat van een zorgvuldige analyse is een gefundeerde conclusie over wat er aan de hand is en wat nodig is om de situatie te verbeteren. Analytisch denken vraagt van je dat je niets als vanzelfsprekend aanneemt en dit soort vragen stelt:

• Wat betekent dat precies?
• Waarom is dat zo? / Hoe is dat zo gekomen?
• Hoe werkt dat?
• Heb ik nog meer informatie nodig om me een goed beeld te vormen? Zo ja, welke en van wie?

Door dit soort vragen te stellen kun je de essentie van problemen achterhalen. Daarnaast kun je op deze manier de problematiek van gezinnen vanuit verschillende gezichtspunten bekijken. Zo ontdek je niet alleen patronen in het gezin op basis van ogenschijnlijk losstaande gegevens van verschillende informanten; je kunt ook verbanden leggen tussen verschillende aanwezige vragen en problemen. (Wat is de kern van de vraag of het probleem? Welke factoren veroorzaken het probleem of houden het in stand? Welke risico’s en beschermende factoren zijn er?)

Schrijfvaardigheden

Als jeugdprofessional leg je op een aantal momenten in het beslisproces de verzamelde informatie, conclusies en besluiten vast, inclusief de onderbouwing van die conclusies en besluiten. Belangrijk is daarbij om ook vast te leggen hóé het besluit tot stand is gekomen; of het besluit gezamenlijk is genomen en of er consensus is over de te nemen stappen. 

Vastlegging vergroot de inzichtelijkheid van het proces en maakt het overdraagbaar naar je cliënten, je directe collega’s en de organisaties waarmee je samenwerkt. Het is dus belangrijk dat je in staat bent om voor al die partijen helder en begrijpelijk te rapporteren. En om daarbij onderscheid te maken tussen zowel feiten, meningen en belevingen als verzamelde informatie en eigen conclusies en besluiten. Goede schrijfvaardigheden zijn dan ook een aandachtspunt voor jeugdprofessionals. 

De Jeugdwet geeft kinderen en ouders de mogelijkheid tot inzage in hun dossier, de toevoeging van een verklaring van hun kant over daarin opgenomen stukken en de vernietiging van (delen van) het dossier. In de beroepscodes van psychologen, orthopedagogen en sociaal werkers is eveneens opgenomen dat kinderen en ouders informatie uit hun dossier kunnen laten aanvullen, verbeteren of verwijderen.