Risicofactoren voor de gevolgen van scheiding
Toelichting op de aanbeveling
-
Neem kennis van de belangrijkste risico- en beschermende factoren voor problemen bij kinderen vóór, tijdens en na de scheiding.
De belangrijkste risicofactoren voor kinderen om in de problemen te raken voor, tijdens en na een ouderlijke scheiding zijn (in volgorde van belangrijkheid):
- Huiselijk geweld en kindermishandeling.
- Ernstige conflicten tussen de ouders.
- Psychologische strijd tussen de ouders.
- Langdurige, ernstige ouderlijke conflicten.
- Instabiliteit inwonende ouder(s).
- Een slechte band met de inwonende ouder.
- Veranderingen, zoals verhuizen, een nieuwe school en stiefouder(s).
- Financiële problemen, zoals achteruitgang in inkomen en leefstijl, en armoede.
- Een slechte band met de uitwonende ouder.
- Een slechte band met de stiefouder.
- Mensen rondom beide ouders die de strijd erger maken.
Het ontbreken van bovengenoemde factoren verkleint de kans op problemen.
Beschermende factoren voor de gevolgen van scheiding
Belangrijke beschermende factoren die problemen rond een scheiding verminderen zijn:
- Humor van ouders.
- Onderlinge genegenheid.
- Interesse voor het kind.
- Positieve onderlinge communicatie.
- Een goede band met de inwonende ouder.
- Een goede band met de uitwonende ouder.
- Regelmatig contact met beide ouders. Hier hebben kinderen ook recht op, tenzij dit niet in hun belang is.
Het is niet altijd duidelijk waarom sommige kinderen beter met een scheiding kunnen omgaan dan anderen. Hiernaar is meer onderzoek nodig.
Verdieping en onderbouwing
Definitie complexe scheiding
15 tot 20% van de scheidingen is een complexe scheiding (o.a. Kinderombudsman, 2014). Deze richtlijn spreekt over ‘complexe scheiding’ in plaats van ‘vechtscheiding’ om de nadruk te leggen op het belang van gezamenlijk ouderschap na een scheiding in plaats van strijd tussen ouders.
Een complexe scheiding is een scheiding waarbij ouders door aanhoudende ernstige conflicten het belang en welzijn van hun kinderen uit het oog verliezen, net als het wederzijdse belang.
Bij ernstige conflicten kun je denken aan aanhoudende heftige ruzies tussen beide ouders, die soms gepaard gaan met juridische procedures. Daar horen ook verkapte ruzies bij, het tegenwerken en denigreren van de andere ouder. Het kan ook om gedrag van één ouder gaan, die de andere ouder tegenwerkt zonder dat die dat terugdoet.
De belangrijkste beschermende factoren die een complexe scheiding kunnen voorkomen zijn (o.a. Van Oosten & Van As, 2018):
- Een goede relatie en onderlinge communicatie tussen de ouders vóór de scheiding.
- Het belang dat de ene ouder aan de andere ouder toekent voor het welzijn van hun kinderen. Ouders die de andere ouder belangrijk vinden hebben minder snel conflicten na de scheiding.
- Het vermogen om met de co-ouder samen te werken, te communiceren en overeenstemming te bereiken,
- De bereidheid om hulp te accepteren.
- De steun vanuit het netwerk, zoals familieleden en in het bijzonder grootouders, buren en vrienden. Ouders hebben afzonderlijk en samen baat bij hulpbronnen in de omgeving.
- Acceptatie van de scheiding.
De meest in het oog springende risicofactoren voor een complexe scheiding zijn de volgende problemen van een of beide ouders:
- Gedragsmatige en/of persoonlijkheidsproblemen.
- Traumatische ervaringen.
- Geweldsproblemen.
- Alcohol- en/of drugsverslaving.
- Conflicten tijdens de relatie, ernstige relatieproblemen, elkaar niet kunnen vergeven. Het netwerk kan zorgen voor escalatie.
- Juridische strijd tussen ouders.