1. Introductie
Waar gaat de richtlijn over?
De Richtlijn Stemmingsproblemen is gericht op kinderen vanaf 6 jaar met stemmingsproblemen, of bij wie stemmingsproblemen worden vermoed.
Deze richtlijn voor de jeugdhulp en -bescherming is te zien als de eerste fase in de hulp bij stemmingsproblemen van kinderen en jongeren vanaf 6 jaar en betreft ook (lichtere) stemmingsproblemen (naast stemmingsstoornissen). Wanneer er sprake is van een stemmingsstoornis geldt er naast de onderhavige richtlijn voor jeugdprofessionals ook het Addendum Depressie bij Jeugd (Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire richtlijnontwikkeling in de GGZ, 2009). Dit is een addendum bij de Multidisciplinaire Richtlijn Depressie die is ontwikkeld voor volwassenen met een depressie (Spijker et al., 2013). Voor het jeugddomein zijn ook beschikbaar: de zorgstandaard Depressieve stoornissen (2018) en de JGZ-richtlijn Depressie (2016). Aandachtspunten en aanbevelingen in deze kwaliteitsstandaarden die van belang zijn voor jeugdprofessionals zijn opgenomen in deze Richtlijn Stemmingsproblemen.
Als we in deze richtlijn spreken van stemmingsproblemen, dan bedoelen we zowel stemmingsproblemen volgens de CAP-J als subklinische depressie volgens de DSM-5. Gaat het in de richtlijntekst over stemmingsstoornissen of een depressieve episode, dan is dit expliciet vermeld. Met depressie bedoelen we in deze richtlijn een stemmingsstoornis of een depressieve episode volgens de DSM-5.
Vanaf januari 2025 is het classificatiesysteem CAP-J opgeheven. In de volgende herziening van de richtlijn wordt nagegaan wat de consequenties zijn voor de richtlijn.
Voor wie is de richtlijn bedoeld?
De Richtlijn Stemmingsproblemen is bedoeld voor alle jeugdprofessionals die met het onderwerp van deze richtlijn te maken hebben.
Uitgangsvragen
De uitgangsvragen van deze richtlijn zijn geformuleerd op basis van een knelpuntenanalyse die de Richtlijnadviescommissie Jeugdhulp (RAC-J) heeft uitgevoerd. Uit de knelpuntenanalyse zijn een aantal overkoepelende onderwerpen naar voren gekomen die behandeld worden in deze richtlijn. Overwegingen bij deze prioritering zijn geweest dat de kennis over het vroegtijdig herkennen van stemmingsproblemen en stemmingsstoornissen beperkt is, dat de kennis over effectieve, laagdrempelige preventieve interventies voor kinderen en jeugdigen met een verhoogd risico op stemmingsproblemen of stemmingsstoornissen of met lichte stemmingsproblemen beperkt is, en dat de kennis over effectieve interventies voor kinderen en jeugdigen met stemmingsproblemen of stemmingsstoornissen beperkt is.
- Wat zijn risico-, instand houdende en beschermende factoren voor stemmingsproblemen?
- Welke (groepen) kinderen lopen meer risico op stemmingsproblemen dan andere kinderen? Wat zijn signalen van stemmingsproblemen?
- Waaruit moet onderzoek minimaal bestaan voordat hulpverleners de aard en ernst van stemmingsproblemen kunnen vaststellen?
- Wanneer zijn stemmingsproblemen reden tot inzet van jeugdhulp en wanneer tot inzet van jeugd-ggz?
- Wat zijn, voor welke leeftijden, (kosten)effectieve preventieve interventies die jeugdhulp kan bieden?
- Wat zijn, voor welke leeftijden, (kosten)effectieve interventies bij stemmingsproblemen die jeugdhulp kan bieden?
- Welke criteria, indicaties en contra-indicaties bepalen de volgorde waarin interventies worden aangeboden bij meervoudige problematiek, waaronder stemmingsproblemen?
- Hoe kunnen hulpverleners (preventief) werken buiten de spreekkamer (in de context van gezin, school en vrije tijd)?
- Hoe kunnen hulpverleners een (jeugdhulp- of jeugd-ggz-) behandeling ondersteunen buiten de spreekkamer (in de context van gezin, school en vrije tijd)?
- Wat kunnen hulpverleners doen als interventies gecontraïndiceerd zijn en aanbod van jeugd-ggz ontoereikend is?
- Wat zijn signalen, risico-, instandhoudende en beschermende factoren voor suïcide en wanneer is direct ingrijpen vereist?
Basisinformatie
Op alle richtlijnen voor jeugdhulp en jeugdbescherming is basisinformatie van toepassing over de volgende onderwerpen:
- doelgroep van de richtlijnen
- gedeelde besluitvorming
- diversiteit
- beschikbaarheid interventies
- juridische betekenis van de richtlijnen
- begripsdefinitie kinderen, jongeren en ouders
Een algemene verantwoording van de werkwijze bij de ontwikkeling en herziening van de richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming vind je bij Over de richtlijnen.