Overslaan en naar de inhoud gaan
Richtlijn
Stemmingsproblemen
Twee jongeren

3. Risico- en beschermende factoren

Hoogrisicogroepen

Kinderen in hoogrisicogroepen lopen meer risico op het ontwikkelen van stemmingsproblemen dan andere kinderen. In hoogrisicogroepen zijn vaak meerdere risicofactoren en/of negatieve levensgebeurtenissen aanwezig, en heeft het kind een gemiddelde tot lage veerkracht (Conijn & Ruiter, 2011; Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire richtlijnontwikkeling in de GGZ, 2009; Van Rooijen & Ince, 2012).  

Risicofactoren geven niet altijd een directe oorzakelijkheid weer. Wel geven ze aanleiding om alert te zijn. De factoren kunnen soms zowel oorzaak als gevolg zijn. Er is nooit slechts één oorzaak, maar juist een complexe wisselwerking tussen allerlei factoren. 

Dit zijn hoogrisicogroepen: 

  • Mishandelde, verwaarloosde en/of seksueel misbruikte kinderen (of kinderen bij wie mishandeling, verwaarlozing en/of seksueel misbruik wordt vermoed).
  • Kinderen met depressieve angstige symptomen en/of prikkelbaarheid (Horowitz & Garber, 2006).
  • Kinderen met een comorbide psychische stoornis (Lewinsohn et al., 1998).
  • Kinderen van depressieve ouders en over het algemeen KOPP/KOV-kinderen (Horowitz & Garber, 2006).
  • Meisjes met een verhoogde BMI van wie de ouders emotioneel afwijzend gedrag laten zien (Monshouwer et al., 2012).
  • Kinderen die blootgesteld zijn aan veel stress, bijvoorbeeld door scheiding van de ouders of verlies van een ouder (Horowitz & Garber, 2006).
  • Delinquente jongeren (Ryan & Redding, 2004).
  • Adolescente meisjes, waaronder ook allochtone meisjes, die zich melden voor hulp (Horowitz & Garber, 2006). 

Vragen en aanbevelingen

Risico-, instandhoudende en beschermende factoren

Wat zijn risico-, instandhoudende en beschermende factoren voor stemmingsproblemen?

Aanbevelingen

Risico-, instandhoudende en beschermende factoren

  • Bij alle kinderen en jongeren: Ga in gesprek met het kind en de ouder(s) en breng in kaart welke risico-, instandhoudende en beschermende factoren een rol spelen in het ontstaan en verergeren van stemmingsproblemen. Doe hiervoor zo nodig (en met toestemming van ouder en kind) navraag bij leerkrachten of andere hulpverleners.

  • Bij alle kinderen en jongeren: Focus bij het signaleren van stemmingsproblemen zowel op het aantal risico- of instandhoudende factoren als op de aard van deze factoren. Wees alert op een opeenstapeling van risico- en instandhoudende factoren en op de afwezigheid van beschermende factoren. Maar let op: de uitkomst is geen optelsom; weeg altijd de invloed van de diverse factoren.

  • Bij kinderen met (een verhoogd risico op) stemmingsproblemen: Wees extra alert op stemmingsproblemen. Ga hiervoor naar Signalering en diagnostiek.

  • Bij kinderen met (een verhoogd risico op) stemmingsproblemen: Wees extra alert op suïcidaliteit. Ga hiervoor naar Suïcide

  • Bij kinderen met (een verhoogd risico op) stemmingsproblemen: Breng de beschermende factoren van het sociale netwerk in kaart om dit netwerk waar nodig te kunnen mobiliseren voor emotionele en praktische steun aan het kind. 

  • Bij kinderen met (een verhoogd risico op) stemmingsproblemen: Bied hulp in eerste instantie zo dicht mogelijk bij het kind aan. Dus in het gezin, of anders om het gezin heen. 

Sociale media

  • Verken gedrag, gedachten en gevoel van het kind ten aanzien van sociale media en online gamen.