Overslaan en naar de inhoud gaan
Richtlijn
Dyslexie
Jongere met tas kijkt om

5. Diagnostiek

Onderdelen differentiaaldiagsnostiek

Wat zijn de onderdelen van een differentiaaldiagnostiek voor dyslexie? En specifieker: wat zijn de onderdelen van een differentiaaldiagnostiek voor dyslexie bij kinderen, bij wie sprake is van comorbiditeit met een andere (leer)stoornis?

Aanbevelingen

Onderdelen differentiaaldiagnostiek

  • Onderstaande aanbevelingen zijn in de eerste plaats gericht op de gedragswetenschapper.

  • Gebruik voor de diagnose dyslexie de volgende criteria: 1) ernst, 2) hardnekkigheid en 3) exclusiviteit van de lees- en/of spellingproblemen. Is de hardnekkigheid moeilijk of niet aan te tonen? Adviseer de school dan om het kind een extra periode een specifieke interventie aan te bieden of bied zelf een proefbehandeling aan. Is dit bij jongeren of jongvolwassenen niet mogelijk of nuttig? Onderbouw de hardnekkigheid dan op basis van hun leergeschiedenis en andere onderzoeksgegevens. Kun je onvoldoende informatie verkrijgen over hardnekkigheid, hanteer dan een strenger ernstcriterium. 

  • Zorg voor een goede samenwerking en afstemming tussen de gedragswetenschapper en de lees-en spellingspecialist in het onderwijs. Voor een goede en tijdige diagnostiek is het essentieel dat de lees- en spellingspecialist het leerlingdossier opbouwt en de hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblematiek in kaart brengt.

  • Doe in het diagnostisch rapport niet alleen een uitspraak over de diagnose dyslexie, maar bied ook een goed overzicht van:

    • de belemmeringen die het kind ervaart.
    • de factoren die een belemmerende of beschermende rol spelen in de problematiek.
  • Hoewel dyslexie persistent is, is het niet statisch. De ondersteuningsbehoeften van kinderen met dyslexie kunnen veranderen en dus anders zijn per fase van hun schoolloopbaan. Herzie op transitiemomenten daarom zowel het advies over de belemmerende en beschermende factoren als de handelingsgerichte adviezen. Die herziening is belangrijk voor optimale participatie in de nieuwe context.

  • Geef goed onderbouwde en op het individu toegesneden adviezen voor de behandeling en ondersteuning van het kind met dyslexie. Richt je advies op verbetering van de kwaliteit van leven en op wat het kind nodig heeft om diens potentieel waar te maken. Neem hierin mee of er aanvullende of andersoortige zorg nodig is, naast de zorg in de dyslexiebehandeling.

Instrumenten

Welke valide en betrouwbare instrumenten hebben professionals voor het uitvoeren van diagnostiek (ook bij jongeren ouder dan 12 jaar)?

Aanbeveling

Instrumenten

  • Zorg voor een zorgvuldige toetsing van alle onderdelen van de differentiaaldiagnostiek. Naast het in kaart brengen van de lees- en spellingvaardigheid is het ook belangrijk om in de diagnostiek aandacht te geven aan eventuele secundaire problematiek (zoals sociaal-emotionele problemen) en onderliggende problematiek. Zo krijg je een goed beeld van de aard en ernst van de belemmeringen en kun je behandeladviezen geven die op het kind zijn toegesneden. 

Comorbiditeit en alternatieve verklaringen

Wat is de comorbiditeit en wat zijn alternatieve verklaringen?

Aanbeveling

Diagnostiek comorbiditeit en alternatieve verklaringen

  • Besef dat comorbiditeit niet zwart-wit is. Er is veel variatie binnen ontwikkelingsstoornissen en overlap tussen verschillende stoornissen. Dat betekent dat sommige kinderen met dyslexie ook symptomen van één of meerdere andere stoornissen laten zien, zonder dat er een tweede diagnose is. We spreken dan van subklinische symptomen. Zulke kenmerken kunnen belangrijk zijn in je indicatie-analyse om te bepalen of aanvullende ondersteuning nodig is.

Dyslexierapport en dyslexieverklaring

Uit welke onderdelen moet een dyslexierapport bestaan? Aan welke eisen moet de onderbouwing voldoen? Uit welke bestaat een dyslexieverklaring voor een handelingsgericht advies? Wanneer is actualisering daarvan nodig en waar bestaat die uit?

Aanbeveling

Onderzoeksverslag

  • Maak een volledig, voor iedereen leesbaar onderzoeksverslag. Voeg daar een aparte bijlage aan toe met testscores. Geef hierin goed onderbouwde, op het kind met dyslexie toegesneden adviezen voor behandeling en ondersteuning.