Interventies vanaf 7 jaar
Toelichting op de aanbeveling
-
Maak voor de behandeling van problematische gehechtheid bij kinderen ouder dan 7 jaar naast enkele erkende interventies uit de databank Effectieve jeugdinterventies ook gebruik van de interventies die vermeld worden op de website van het Kenniscentrum Jeugd- en Kinderpsychiatrie (KJP).
Voor de behandeling van problematische gehechtheid bij kinderen vanaf 7 jaar zijn de volgende interventies beschikbaar:
- Basic Trustmethode voor ouders van adoptie- of pleegkinderen (2-12 jaar)
- Video-hometraining (VHT) in gezinnen met kinderen in de basisschoolleeftijd (4 -12 jaar)
- Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag (ITGG) voor kinderen en jongeren met meervoudige beperkingen (tot 18 jaar)
- Sherborne Samenspel voor ouders van adoptie- en pleegkinderen (0-12 jaar)
- Theraplay voor kinderen in pleeg- of adoptiegezinnen, opvanghuizen en psychiatrische klinieken (0-12 jaar)
- Differentiatietherapie (tot 12 jaar) en Fasetherapie (tot 16 jaar)
- Dyadic Developmental Psychotherapy (DDP) voor pleeg- en adoptiekinderen en -jongeren (tot 18 jaar)
- Mentalization-Based Treatment-Adolescent (MBT-A) voor jongeren (13-18 jaar).
Zie ook de databank Effectieve jeugdinterventies (DEI) op de site van Nederlands Jeugdinstituut en onderstaande tabel voor meer informatie over deze interventies.
Tabel: Interventies voor de behandeling van problematische gehechtheid bij kinderen vanaf zeven jaar
Een sterretje achter een interventie geeft aan dat deze veel wordt toegepast, maar dat de kwaliteit ervan niet is onderzocht.
| Interventie | Doel | Doelgroep | Erkenningsniveau | Onderzoek |
|---|---|---|---|---|
(Polderman et al., 2016) | Terugdringen van de gedrags- of emotionele problemen door de gehechtheidsrelatie te versterken | Ouders van (adoptie- en pleeg)kinderen van 2-17 jaar, met (ernstige) gedragsproblemen en/of emotionele problemen | DEI: effectief volgens eerste aanwijzingen | Er zijn een pilotonderzoek en twee veranderingsonderzoeken uitgevoerd met positieve effecten op gehechtheid en internaliserend en externaliserend probleemgedrag bij het kind. |
(Sterkenburg et al., 2008) | Verminderen van de gedragsproblemen en versterken van de gehechtheidsrelatie | Kinderen en jongeren tot 27 jaar met meervoudige beperkingen en ernstige gehechtheids- en gedragsproblemen. Let op: de methode is ontwikkeld voor kinderen met een meervoudige beperking, maar is volgens de ontwikkelaar goed inzetbaar bij normaal begaafde jonge kinderen | DEI: goed onderbouwd | Een ‘multiple case study’ met 6 personen laat zien dat de behandeling leidt tot minder probleemgedrag en minder verstorend gedrag bij het kind. |
VHT (4-12) (Eliëns & Prinsen, 2017) | Verbeteren van het contact tussen ouder en kind, en van de opvoedingsvaardigheden van de ouder. | Gezinnen met kinderen van 4-12 jaar waarbij de ouders lichte tot matige opvoedingsproblemen ervaren en/of één of meerdere kinderen thuis en/of op school probleemgedrag vertonen. Eventueel kun je ook de leerkracht op school bij de begeleiding betrekken. | DEI: goed onderbouwd | Er zijn vier veranderingsonderzoeken uitgevoerd. Die laten positieve effecten zien op het gedrag van de ouder. |
| Sherborne Samenspel (Rokosch & Van Domburgh, 2019)* | Versterken van de gehechtheidsrelatie tussen ouder en kind | Ouders van kinderen (0-12 jaar) met hechtingsproblematiek na adoptie of pleegzorgplaatsing. Ook geschikt voor kinderen die een moeilijke start (vroeggeboorte of complicaties) hebben gemaakt. | DEI: niet opgenomen KJP: effectiviteit moet nog onderzocht worden. | Geen Nederlands onderzoek bekend |
(Booth & Jernberg, 2009) | Versterken van de gehechtheidsrelatie tussen ouder en kind | Kinderen (0-12 jaar) met hechtingsproblemen, bij pleeg- of adoptiegezinnen, in opvanghuizen en psychiatrische klinieken. Ook geschikt voor kinderen in instellingen waar geen ouders (meer) beschikbaar zijn. | DEI: niet opgenomen KJP: Effectiviteit moet nog onderzocht worden. | Geen Nederlands onderzoek bekend. |
| Differentiatietherapie (Thoomes-Vreugdenhil, 2015; Thoomes- Vreugdenhil, 2016)* | Ontwikkelen van de gehechtheids- mogelijkheden van de kind en vergroten van het zelfvertrouwen en het vertrouwen van het kind in de opvoeder | Kinderen tot ongeveer 12 jaar met ernstige gehechtheidsproblemen | DEI: niet opgenomen KJP: Effectiviteit moet nog onderzocht worden. | Onderzoek naar de effectiviteit loopt. |
| Fasetherapie (Thoomes-Vreugdenhil, 2015; Thoomes- Vreugdenhil, 2016)* | Kinderen alsnog de veiligheid laten ervaren die ze in hun eerste levensjaren gemist hebben om zo een veilige gehechtheidsrelatie op te bouwen en het probleemgedrag te verminderen | Kinderen en jongeren tot ongeveer 16 jaar met ernstige gehechtheidsproblemen | DEI: niet erkend KJP: effectiviteit moet nog onderzocht worden. | Onderzoek naar de effectiviteit loopt. |
Mentalization-Based Treatment voor adolescenten (MBT-A; Feenstra & Bales, 2015) | Vergroten van het mentaliserend vermogen van de jongere | Jongeren van 13-18 jaar met borderline kenmerken. | DEI: niet opgenomen KJP: effectiviteit moet nog onderzocht worden. | Nog geen onderzoek in Nederland uitgevoerd |
Dyadic Developmental Psychotherapy DDP of Hechtingsgerichte gezinstherapie (Hughes, 2018; Vinke, 2019)* | Herstellen van een onveilig werkmodel en opbouwen van een veilige gehechtheidsrelatie | Kinderen van 0-18 jaar die geadopteerd zijn of in een pleeggezin opgroeien en hun adoptie- en pleegouders. | DEI: niet opgenomen KJP: niet opgenomen Zie website DDP Network | Nog geen onderzoek in Nederland uitgevoerd |
Verdieping en onderbouwing
Interventies voor de behandeling van problematische gehechtheid bij kinderen vanaf 7 jaar
Voor kinderen van 7 jaar en ouder met gehechtheidsproblemen is het aanbod momenteel nog beperkt. De databank Effectieve jeugdinterventies vermeldt slechts twee interventies voor deze doelgroep: Video-hometraining in gezinnen met kinderen in de basisschoolleeftijd (VHT 4-12) en de Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag (ITGG), die bedoeld is voor kinderen met meervoudige beperkingen (Sterkenburg et al., 2008). In de praktijk zetten professionals een grote diversiteit aan behandelingen en interventies in, maar de status daarvan is niet altijd duidelijk. Om toch enig houvast te hebben voor onze selectie van interventies, hebben we de website van het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie (KJP) geraadpleegd. Deze website biedt betrouwbare informatie over psychische klachten bij kinderen en adolescenten, inclusief praktijkstandaarden voor de behandeling van kinderen met ernstige psychische problemen. Een landelijk netwerk van professionals in de brede jeugdhulp heeft de tekst samengesteld, en een wetenschappelijke raad bewaakt de kwaliteit.
De website van het KJP vermeldt de volgende interventies voor kinderen vanaf 7 jaar, bij wie de gehechtheidsproblemen doorgaans iets ernstiger zijn: Sherborne Samenspel, Theraplay, Fase- en Differentiatietherapie, en Mentalization-Based Treatment voor Adolescenten (MTB-A). Deze interventies vind je in de regel terug bij aanbieders van specialistische jeugdhulp. Ten slotte hebben we een interventie in de tabel opgenomen die niet in de databank Effectieve jeugdinterventies én niet op de KJP-site staat. Het gaat om Hechtingsgerichte gezinstherapie. Deze interventie is ontwikkeld door Dan Hughes (2018) en in Nederland ingezet door Anneke Vinke (2019). Feitelijk is het een Nederlandse bewerking van de Attachment Focused Family Therapy (AFFT). We noemen deze interventie omdat het huidige aanbod aan interventies beperkt is, en deze interventie veelvuldig toegepast wordt. Voor zover wij weten is er geen onderzoek naar de effectiviteit ervan. In bovenstaande tabel vind je alle genoemde interventies op een rij. Een sterretje achter een interventie geeft aan dat deze veel wordt toegepast, maar dat de kwaliteit ervan niet is onderzocht.