Afwegingen en beslissingen bij perspectiefbesluit
Toelichting op de aanbevelingen
-
Maak bij de plaatsing van een kind in een pleeggezin duidelijk dat de pleegouders in eerste instantie tijdelijke pleegzorg bieden, waarbij onderzocht wordt of terugplaatsing in het oorspronkelijke gezin mogelijk is. Maak ook duidelijk dat het kind, wanneer terugplaatsing niet mogelijk is, na het perspectiefbesluit mogelijk in het pleeggezin blijft (in vrijwillig dan wel gedwongen kader).
-
Geef het kind een stem door deze vijf stappen te volgen: 1) Zorg voor een goede voorbereiding zodat het kind goed geïnformeerd een mening kan vormen. 2) Stel het kind in staat diens mening vrij te uiten. 3) Maak een inschatting van de vaardigheden van het kind en geef passend gewicht aan de mening van het kind. 4) Koppel terug wat met de mening van het kind is gedaan. 5) Stel het kind in staat om in verweer te komen tegen de beslissing.
-
Probeer als jeugdbeschermer of verwijzer zo snel mogelijk na de uithuisplaatsing het perspectief van de plaatsing duidelijk te krijgen (zie de richtlijn Uithuisplaatsing en terugplaatsing). Bespreek met de ouders en het kind welke veranderingen ten minste nodig zijn voor een hereniging met hun kind en leg deze samen met de ouders zo concreet mogelijk en in begrijpelijke taal vast. Zodat het voor iedereen duidelijk en inzichtelijk is. Deze veranderingen betreffen niet alleen de voorwaarden voor opvoeding en verzorging (huisvesting, verslaving, schulden), maar moeten met name gericht zijn op de interactie tussen de ouders en hun kind. De centrale vragen zijn: ‘Wat heeft het kind nodig om weer thuis te kunnen wonen?’ en ‘Wat heeft de ouder daarvoor nodig?’ Financiële of materiële armoede mag nooit de enige reden zijn om een kind van diens ouders te scheiden.
-
Zorg in dialoog met ouders en pleegouders voor gezamenlijk gedragen doelen voor een mogelijke terugplaatsing en – daarmee samenhangend – voor een gezamenlijk gedragen werkwijze. Sluit hier zo mogelijk aan bij het familiegroepsplan. Neem alle partijen steeds mee in de werkwijze en de genomen stappen.
-
Bied ouders, kind en andere betrokkenen vanaf de start van de pleegzorgplaatsing intensieve en zo nodig gespecialiseerde hulp om de beoogde veranderingen te bereiken.
In de onderzoeksliteratuur zijn geen specifieke afwegingen en criteria gevonden voor de beslissing om een uithuisgeplaatst kind al dan niet bij de ouders terug te plaatsen. In onderstaand overzicht staan verschillende factoren op een rij die volgens onderzoek van invloed zijn op het besluit tot terugplaatsing. Eén zo’n factor kan nooit doorslaggevend zijn voor de besluitvorming – het gaat altijd om een combinatie van factoren.
De stem van het kind in het besluitvormingsproces
Het kind heeft een belangrijke stem in de uiteindelijke besluitvorming. Neem de volgende vijf stappen om de mening van het kind te horen en serieus te nemen:
- Zorg voor een goede voorbereiding, zodat het kind goed geïnformeerd een mening kan vormen. Om een gedegen mening te kunnen vormen, moet het kind de juiste informatie krijgen. Natuurlijk op een manier die past bij diens ontwikkeling en capaciteiten. Informeer kinderen over het recht om hun mening te geven in zaken die hen raken en over de impact die hun mening kan hebben op de uitkomsten. Het is belangrijk dat kinderen weten wat de mogelijke gevolgen van participatie zijn en welke mogelijkheden er zijn om hun mening te delen (zelf of via een vertegenwoordiger). Onderdeel van de voorbereiding is ook dat het kind weet wanneer, hoe, waar en met wie de communicatie plaatsvindt.
- Stel het kind in staat diens mening vrij te uiten. De omgeving waar het gesprek plaatsvindt is belangrijk, maar ook de houding en vaardigheden van de volwassene.
- Maak een inschatting van de vaardigheden van het kind en geef passend gewicht aan de mening van het kind. Kijk per kind of het in staat is een eigen mening te vormen. Neem de mening van het kind serieus en laat die een belangrijke rol spelen in de besluitvorming.
- Koppel terug wat met de mening van het kind is gedaan. Onderdeel van het participatieproces is het kind informeren over de beslissing. En over de rol die de mening van het kind in de besluitvorming heeft gespeeld. Deze terugkoppeling is noodzakelijk om het kind te laten weten dat het serieus genomen wordt. Door feedback weet het kind op welke manier diens mening is meegenomen in de afweging. Zo kan het kind ook reageren als het vindt dat diens mening onvoldoende is meegewogen. Bijvoorbeeld door een alternatief voorstel te doen of misschien door een klacht in te dienen of zelfs een juridische procedure in te stellen.
- Stel het kind in staat om in verweer te komen tegen een beslissing. Er moeten klacht-, bezwaar- en beroepsprocedures zijn voor kinderen die vinden dat ze onvoldoende gelegenheid hebben gekregen om hun mening te geven of die vinden dat hun mening onvoldoende is meegewogen.
Afwegingen en beslissingen bij perspectiefbesluit
De richtlijn Uithuisplaatsing en terugplaatsing beschrijft welke afwegingen je als jeugdprofessional maakt om tot een zorgvuldige beslissing te komen of het kind al dan niet weer thuis kan wonen. Een pleegzorgbegeleider kan informatie geven aan de jeugdprofessional die het perspectiefbesluit neemt. Bijvoorbeeld hoe het in het pleeggezin met het kind gaat en hoe de contacten met de ouders verlopen. Een pleegzorgbegeleider is zelf niet beslissingsbevoegd. Daarbij vinden praktijkprofessionals het belangrijk dat de pleegzorgbegeleider als begeleider van de pleegzorgplaatsing niet het perspectiefonderzoek doet en adviseert over het perspectiefbesluit. Bij een vrijwillige plaatsing ligt de regie bij het wijkteam. In het gedwongen kader ligt de regie bij de jeugdbeschermer. In beide situaties is het van groot belang om ouders, pleegouders en kind zorgvuldig mee te nemen in alle stappen.
Belangrijke adviezen bij twee verschillende beslissingen:
- Bij de beslissing tot (deeltijd) verblijf in een pleeggezin: bespreek hoe het gedeeld opvoederschap vorm kan krijgen. Welke rol kunnen ouders blijvend hebben in de zorg?
- Bij de beslissing dat een kind juist weer thuis gaat wonen: besteed aandacht aan de rol van pleegouders in het leven van het kind wanneer het weer bij diens ouder(s) woont.
Zie voor meer toelichting en onderbouwing Beslissen over uithuisplaatsing en terugplaatsing en Begeleiden bij uithuisplaatsing en terugplaatsing.
Verdieping en onderbouwing
| Factoren die de kans op terugplaatsing verkleinen | Factoren die de kans op terugplaatsing vergroten |
|---|---|
| Reden voor uithuisplaatsing | |
|
|
| Kindkenmerken | |
|
|
| Ouder- of gezinskenmerken | |
|
|
| Plaatsingskenmerken | |
|
|