5. Aanpak en interventies
Er zijn verschillende evidence-based interventies beschikbaar in de hulp bij of behandeling van stemmingsproblemen en depressie, of bij het voorkómen ervan (Conijn & Ruiter, 2011; Van Rooijen, 2018; Zorgstandaard Depressieve stoornissen, 2018). De interventies gericht op het voorkómen van stemmingsproblemen of depressie noemen we preventieve interventies. Bij geschikte preventieve interventies kan het gaan om selectieve preventie of geïndiceerde preventie.
Selectieve preventie
Selectieve preventieve interventies zijn geschikt voor kinderen en jongeren die nog geen stemmingsklachten hebben, maar wel een verhoogd risico om die te ontwikkelen. Risicofactoren hierbij zijn beschreven in Risico- en beschermende factoren. Selectieve preventieve interventies kunnen leiden tot een klinisch significante afname van depressie op de nameting en in de periode na de interventie. Over het algemeen verdwijnen de effecten langzaam na 1 à 2 jaar (Addendum Depressie bij Jeugd, 2009; Van Rooijen, 2018).
In deze tabellen staan de selectieve preventieve interventies voor kinderen en jongeren met een verhoogd risico om stemmingsproblemen te ontwikkelen, gericht op het kind de of op de ouders.
Geïndiceerde preventie
Preventieve interventies gericht op de problematiek hebben als doel om te voorkomen dat de problematiek erger wordt. Dit noemen we geïndiceerde preventieve interventies. Cognitieve gedragstherapie (CGT), ingezet als geïndiceerde preventieve interventie, kan bijvoorbeeld bij jongeren met subklinische klachten de kans op het ontstaan van een depressie met 63% verminderen (Oud et al. 2019). De effecten van CGT zouden nog kunnen toenemen als de behandeling een combinatie bevat van gedragsactivatie en het uitdagen van gedachten, of als de verzorger betrokken is bij de behandeling van de jongere (Oud et al. 2019). Andere veelgebruikte CGT-componenten om somberheidsklachten aan te pakken, zijn probleemoplossingsvaardigheden en relaxatie. Recent is aangetoond dat de volgorde waarin de CGT-componenten gedragsactivatie, cognitieve herstructurering, probleemoplossingsvaardigheden en relaxatie worden aangeboden niet uitmaakt voor het effect direct na de training en zes maanden erna bij jongeren tussen de 11 en 18 jaar met depressieve klachten (Van den Heuvel et al., 2019; Van den Heuvel et al, 2020).
In deze tabellen staan de geïndiceerde preventieve interventies voor respectievelijk kinderen en jongeren met aanwezige stemmingsproblemen.