Stel een hulpverleningsplan op
Toelichting op de aanbeveling
-
Stel voorafgaand aan de uithuisplaatsing samen met het gezin een hulpverleningsplan op waarbij de gedeelde verklarende analyse als basis dient. Neem hierin op wat ervoor nodig is om het kind te kunnen terugplaatsen, en op welke termijn.
Hulpverleningsplan
Voorafgaand aan de uithuisplaatsing stel je samen met ouders en kind een hulpverleningsplan op. Doe dit in bewoordingen die voor hen begrijpelijk zijn. In het plan staat centraal wat er nodig is om het kind na de uithuisplaatsing weer terug naar huis te laten keren – en binnen welke termijn. Een gedeelde verklarende analyse vormt de basis voor dit hulpverleningsplan. Zo’n hulpverleningsplan is een effectief hulpmiddel om doelgericht toe te werken naar een terugplaatsing of een stabiele langdurige uithuisplaatsing (Funcheon et al., 2021; Kelly et al., 2021; McWey & Cui, 2021; Winslow, 2022). Hoe actiever gezinnen meewerken aan het maken van dit plan, des te beter de resultaten zijn, én des te groter de kans is op het ‘zo thuis mogelijk’ opgroeien (Wilke & Howard, 2022).
Verwerk in het hulpverleningsplan deze algemene onderdelen:
- Een samenhangend beeld van de problematiek (gedeelde verklarende analyse).
- Hulpverleningsdoelen.
- In te zetten passende interventies om de ouders te ondersteunen, het contact tussen ouders en kind te stimuleren en toe te werken naar terugplaatsing van het kind.
- Afspraken over monitoring en evaluatie.
Besteed in het hulpverleningsplan ook aandacht aan de manier waarop kinderen en ouders – zo nodig – begeleid worden in het verwerken van en omgaan met de uithuisplaatsing, en de manier waarop zij met elkaar in contact blijven (Funcheon et al., 2021; Kelly et al., 2021; McWey & Cui, 2021). Verschillende studies (o.a. Graham & Truscott, 2019; Quick & Scott, 2019) laten namelijk zien dat er sprake is van rouw en een gevoel van stigmatisering, en dat ondersteuning van zowel ouders als kinderen op dit vlak belangrijk is.
Neem verder in het plan op hoe de begeleiding en eventuele behandeling van ouders en kind eruitziet. Dat bevordert een stabiele plaatsing. Daar hoort ook bij dat je aandacht hebt voor specifieke ondersteuningsbehoeften en onderwijs (Winslow, 2022). Zie ook de richtlijn Residentiële jeugdhulp en de richtlijn Pleegzorg. Bekijk het overzicht van belangrijke aspecten die een plek moeten krijgen in het hulpverleningsplan.
Verdieping en onderbouwing
Resultaten vanuit de literatuursearch
Uit onderzoek van Bartelink et al. (2019) komt naar voren dat het bij uithuisplaatsing belangrijk is om een begeleidingsplan op te stellen voor zowel ouders als kinderen. De Jeugdwet (2015) schrijft voor dat er binnen 6 weken na een uithuisplaatsing een plan moet liggen. Een plan waarin de begeleiding van ouders en kinderen is vastgelegd, draagt bij aan stabiliteit en vergroot de kans op terugplaatsing of stabiele langdurige plaatsing als terugplaatsing niet mogelijk is. Actieve participatie van gezinnen is nodig om een blijvend positief resultaat te behalen. Dat vraagt om investering in een goede samenwerkingsrelatie tussen professionals en ouders (Wilke & Howard, 2022).
Verschillende studies (o.a. Graham & Truscott, 2019; Quick & Scott, 2019) laten zien dat na een uithuisplaatsing een sprake is van rouw, schuldgevoel en gevoel van stigmatisering. Begeleiding en ondersteuning van zowel ouders als kinderen op dat punt daarom belangrijk is. Voor de kinderen gaat de rouw niet alleen over het verlies of veranderen van het contact met de eigen familie, maar ook over psychosociale verliezen. Zoals verlies van school, sportclub en andere aspecten van het sociale leven. Deze verliezen worden vaak niet meegenomen in de begeleiding van kinderen, maar kunnen leiden tot gedragsproblemen, fysieke, emotionele en relationele problemen. Voor ouders geldt dat zij te maken kunnen krijgen met schuldgevoelens, gevoelens van machteloosheid en trauma als gevolg van de uithuisplaatsing van hun kind(eren). Als gevolg hiervan kunnen ouders problemen ervaren in hun identiteit als ouder. Het is belangrijk dat in de begeleiding aandacht is voor identiteit, loyaliteit en contact tussen ouders en kinderen. Daarnaast is een plan nodig voor de begeleiding en eventuele behandeling van de ouders en kinderen, gericht op specifieke ondersteuningsbehoeften en onderwijs voor het kind (Winslow, 2022).