Risico's
Toelichting op de aanbevelingen
-
Blijf een kind met een problematische gehechtheidsrelatie altijd monitoren over een langere tijdsperiode heen.
-
Besteed bij een kind met een problematische gehechtheidsrelatie behalve aan de gehechtheidsproblemen ook altijd aandacht aan de gedragsproblemen. Bij voorkeur ontvangen ouder en kind aanvullende begeleiding voor de omgang met deze gedragsproblemen.
-
Als een kind met gedragsproblemen bij jeugdhulp of jeugdbescherming aangemeld wordt, dan moet de ontwikkeling van de gehechtheidsrelatie samen met de ouders in kaart gebracht worden. Zie ook het stappenplan: in stap 2 vindt een kort gesprek plaats over de voorgeschiedenis en worden beschermende en belemmerende factoren in kaart gebracht. In stap 3 wordt de ontwikkeling van de gehechtheidsrelatie meer uitgebreid uitgevraagd.
Problematische gehechtheidsrelaties in de kindertijd zorgen voor een iets hoger risico op internaliserende problemen, zoals piekeren, negatief over zichzelf denken of depressieve gevoelens hebben. Vooral kinderen en jongeren die een vermijdende gehechtheidsrelatie hebben met hun ouder (dat zijn de kinderen en jongeren die nooit hulp of steun zoeken) lopen een verhoogd risico om zulke internaliserende problemen te ontwikkelen.
Een gedesorganiseerde/verstoorde gehechtheidsrelatie in de kindertijd verhoogt het risico op externaliserende gedragsproblemen, zoals agressief en druk gedrag. Dit is vooral bij jongens het geval.
Verdieping en onderbouwing
Door een gehechtheidsrelatie op te bouwen met de belangrijkste ouders, ontwikkelen kinderen en jongeren een mentaal beeld van zichzelf en van de mensen om hen heen. Dat model van gehechtheid stuurt de verwachtingen die het kind van relaties heeft. Veilig gehechte kinderen en jongeren hebben een positief beeld van zichzelf en treden anderen met een zeker vertrouwen tegemoet. Kinderen en jongeren met een problematisch model van gehechtheid zien de buitenwereld eerder als vijandig.
Internaliserende problemen
Wat zijn de gevolgen van problematische gehechtheid voor een kind? Internaliserende problemen komen vaker voor bij kinderen met een problematische gehechtheidsrelatie, maar het verband is niet sterk. Het gaat hierbij om depressieve gedachten, piekeren, angst, zich terugtrekken en psychosomatische klachten. Het verband is in onderzoek alleen gevonden bij een specifieke groep, namelijk bij kinderen en jongeren met een vermijdende gehechtheid (Groh et al., 2017).
Externaliserende problemen
Kinderen en jongeren met een problematische gehechtheid hebben ook meer kans dat ze externaliserend probleemgedrag vertonen (Fearon et al., 2010). Denk aan agressie, druk gedrag en overbeweeglijkheid (Van IJzendoorn et al., 1999). Met name jongens die een gedesorganiseerde gehechtheid hebben, lopen het risico gedragsproblemen te ontwikkelen. Onderzoek heeft aangetoond dat kinderen en jongeren met een problematische gehechtheid vaker last hebben van naar binnen en naar buiten gericht probleemgedrag. Internaliserend probleemgedrag (alles wat naar binnen gericht is) komt met name voor bij kinderen met een vermijdende vorm van gehechtheid. Externaliserend probleemgedrag komt met name voor bij kinderen en jongeren met een gedesorganiseerde of verstoorde vorm van gehechtheid.