Interventies voor kinderen of ouders met een lvb

Toelichting op de aanbeveling

Wees je bewust van de noodzaak om interventies aan te passen aan de mogelijkheden, vaardigheden en beperkingen van kinderen en ouders met een licht verstandelijke beperking. Dit kan bijvoorbeeld door extra oefenmogelijkheden te bieden, eenvoudige taal te gebruiken en het sociale netwerk bij de hulpverlening te betrekken. Zo valt de generalisatie van aangeleerde vaardigheden te bevorderen.

Interventies voor kinderen met een lvb

Het behandelaanbod voor kinderen met een licht verstandelijke beperking (lvb) is slechts beperkt onderzocht op effectiviteit (De Wit et al., 2011; Douma et al., 2013; Douma, 2018; Zoon, 2013). Interventies die zijn gebaseerd op cognitieve gedragstherapeutische (CGt-)principes laten positieve effecten zien op de behandeling (Douma et al., 2011; Zoon, 2013). Hieronder staan vier voorwaarden voor het toepassen van deze principes bij kinderen met een lvb (Zoon, 2013):

Gebruik vereenvoudigde taal.
Werk met kleine stappen.
Pas visualisatie toe.
Generaliseer naar de thuissituatie en naar school.

Zo profiteren kinderen met een lvb meer van interventies (De Wit et al., 2011):

Ze krijgen voorafgaand aan de interventie uitgebreider diagnostisch onderzoek dan kinderen zonder een lvb.
Zij en hun jeugdprofessional(s) hebben hun communicatie goed op elkaar afgestemd.
De oefenstof is concreet.
De oefenstof en informatie zijn voorgestructureerd en vereenvoudigd.
Het netwerk wordt betrokken.
Er is expliciet aandacht voor generalisatie van het geleerde naar andere situaties en omgevingen.
Er wordt een veilige, positieve leefomgeving gecreëerd.

Interventies ter ondersteuning van ouders met een lvb

Begeleiding van ouders met een lvb is idealiter gericht op het voorkomen van overbelasting, het versterken van het sociale netwerk, het bieden van een perspectief en het hanteren van een multidisciplinaire aanpak (Joha, 2004). Bruikbare methodieken zijn gericht op één of meer van de volgende doelen (Zoon & Foolen, 2013):

Aanleren van sociale vaardigheden.
Aanleren van opvoedvaardigheden.
Intensieve ondersteuning.

Het is belangrijk om in interventies bij ouders met een lvb de nadruk te leggen op het aanleren van vaardigheden, niet op psycho-educatie. De inzet van gedragsmatige technieken is effectief; denk hierbij aan taakanalyse, modeling, feedback en positieve bekrachtiging. Training vindt verder bij voorkeur thuis plaats, of anders in een omgeving die zo huiselijk mogelijk is, om generalisatie naar de thuissituatie mogelijk te maken. Reviews beamen deze conclusies.

Methodieken voor gezinnen met meervoudige en complexe problemen lijken ook geschikt te zijn voor ouders met een lvb. Daarbij is het wel noodzakelijk om je werkwijze zó aan te passen dat die goed aansluit op de verstandelijke vermogens van die ouders met een lvb.

‘Goed genoeg’ opvoeden: HouVast

HouVast is een specifieke methode voor ouders met een lvb die ernstige problemen hebben met het opvoeden en opgroeien van hun kind. HouVast helpt ouders om, met behulp van hun sociale netwerk en/of professionals, hun kinderen veilig en ‘goed genoeg’ groot te brengen. ‘Goed genoeg’ opvoeden betekent binnen HouVast het volgende:

Ouders kunnen een fijn thuis bieden en de basisbehoeften van hun kinderen vervullen, zoals hygiëne, gezondheid, onderdak en voeding.
Ouders kunnen met tegenslag omgaan en hun kinderen een voedingsbodem bieden voor de ontwikkeling van emotionele veerkracht: vertrouwen, controle, veiligheid en zelfontplooiing.
Ouders kunnen met anderen omgaan en hun kinderen steunen bij het aangaan en onderhouden van sociale relaties binnen en buiten het gezin: liefde, vertrouwen en burgerschap.
Ouders kunnen met de buitenwereld omgaan en een uitvalsbasis zijn waar hun kinderen kunnen leren zich aan te passen aan de samenleving: educatie, gedrag, werk en levensvaardigheden.