Evidence- en practice-based interventies
Toelichting op de aanbevelingen
-
Weet globaal welke interventies worden aanbevolen voor de ondersteuning van de seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren en seksuele opvoedondersteuning van ouders.
-
Weet globaal voor welke doelgroep, leeftijd en welk doel (preventie, signalering en begeleiding/behandeling) deze interventies bedoeld zijn.
-
Maak op basis van de gesprekken met kinderen en jongeren en hun ouders een passende keuze voor een interventie. Evalueer de ingezette interventie met het kind of de jongere en eventueel diens ouders.
-
Weet aanvullende seksualiteitshulpverlening te vinden voor jongeren van 12 - 23 jaar (Sense, Fiom, Siriz).
De evidence-based interventies in deze tabel raden we aan vanwege de goede onderbouwing of aanwijzingen voor effectiviteit, afhankelijk van het doel.
Practice-based interventies
Een preventieve aanpak op het gebied van gezonde seksualiteitsontwikkeling is onmisbaar voor kinderen en jongeren in de jeugdhulp en jeugdbescherming. Voor een aantal specifieke groepen – kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking, kinderen en jongeren met een stoornis in het autismespectrum – zijn er geen goed onderbouwde of effectieve (preventieve) interventies in de verschillende databanken beschikbaar. Dit terwijl de begeleiding van deze kinderen en jongeren een specifieke aanpak vereist (zie Wat is de seksuele ontwikkeling?). Ook bleek er behoefte aan een aantal interventies op specifieke thema’s (genderidentiteitsontwikkeling, doorbreken van sociale normen) en aanvullende materialen voor kinderen en jongeren zelf (websites, spellen). Deze vind je in de tabel hieronder. De selectiecriteria staan beschreven in de tekst onder de tabel. De interventies in onderstaande tabel zijn een aanvulling op de interventies in de tabel met evidence-based interventies hierboven.
Bekijk de overzichtstabel van veelgebruikte practice-based interventies.
Verdieping en onderbouwing
Onder het kopje ‘evidence- en practice-based interventies’ lees je meer over de beschikbare interventies om de seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren te ondersteunen. Sommige interventies zijn geschikt voor kinderen en jongeren in het algemeen, andere zijn specifiek bedoeld voor bepaalde groepen.
Voor de lijsten met interventies hebben we gebruikgemaakt van het overzichtsartikel van Goenee et al. (2012) en geput uit verschillende databanken: de ‘Interventiedatabase van het Centrum Gezond Leven’, de ‘Databank Effectieve jeugdinterventies’, de ‘Databank Effectieve Sociale Interventies’ en de ‘Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie’. Deze databanken houden een up-to-date overzicht bij van goed onderbouwde en effectieve interventies. Hiervan hebben we een selectie gemaakt op basis van bruikbaarheid en beschikbaarheid voor de jeugdhulp en jeugdbescherming.
In Nederland zijn maar heel weinig interventies op het gebied van seksualiteit en seksuele gezondheid bewezen effectief. Om die reden nemen we interventies die ‘goed onderbouwd’ zijn mee in dit overzicht. Van goed onderbouwde interventies in bovengenoemde databanken is de werkzaamheid van de interventie met (wetenschappelijk gefundeerde) modellen, theorie of literatuur onderbouwd. Dit is de eerste stap naar het onderzoeken van de effectiviteit van deze interventies.
In afstemming met de praktijk is besloten om een aantal veelgebruikte practice-based interventies voor specifieke groepen kinderen en jongeren in de richtlijn op te nemen, omdat er voor deze specifieke groepen geen goed onderbouwde of effectieve interventies beschikbaar zijn.
Deze practice-based interventies zijn gekozen aan de hand van de volgende selectiecriteria:
- De definitie van ‘interventie’: een doelmatige of planmatige activiteit gericht op het voorkomen of verminderen van seksuele risico’s of problemen of het bevorderen van seksueel gezond en competent gedrag. Factsheets en folders noemen we hier daarom niet.
- De interventies zijn gericht op universele preventie, signalering en behandeling of gericht op de specifieke groepen die we in deze richtlijn beschrijven.
- Interventies moeten beschikbaar, leverbaar en verkrijgbaar zijn in Nederland.
Het is heel belangrijk dat je als jeugdprofessional eerst een goede analyse maakt, op basis van de kennis uit Wat is de seksuele ontwikkeling?, om van daaruit een juiste interventie te kiezen.
In de tabel onder het kopje ‘evidence- en practice-based interventies’ zijn interventies verwerkt die je als jeugdprofessional kunt gebruiken om een gezonde seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren te (blijven) ondersteunen en versterken. Maak eerst een goede analyse van de problematiek, zo nodig met andere disciplines, op basis van de kennis uit Wat is de seksuele ontwikkeling?. Zet van daaruit vervolgstappen. In de tabel vind je vervolgens passende interventies. Voor sommige doelen en doelgroepen zijn meerdere interventies beschikbaar. Maak dan als professional (eventueel organisatiebreed) een keuze.
De interventies staan gerangschikt op de leeftijd van de doelgroep. Per interventie noemen we naam, niveau van effectiviteit, doel, doelgroep en methode. Ook is aangegeven of een interventie inzetbaar is voor preventie, voor signalering of als begeleiding/behandeling. De interventies zijn te vinden in de genoemde databanken.