Netwerk als beschermende factor

Contact broers en zussen

Als broers en zussen niet samen in een pleeggezin wonen, dan is het belangrijk dat zij elkaar met regelmaat zien, zodat zij niet van elkaar vervreemden. Tenzij de omgang niet in het belang van (één van) de kinderen is,(Bahlman, 2020). Het blijft dan echter wel een uitdaging om te zoeken naar een passende wijze van contact, nu of in de toekomst. Het recht op omgang is zowel in internationale als nationale wetgeving vastgelegd. 

Netwerk als beschermende factor

Sociale binding met een netwerk is van belang voor een positieve ontwikkeling van kinderen en is een belangrijke beschermende factor (Ince, Van Yperen & Valkestijn, 2018). Juist voor kinderen in de pleegzorg kan het waarborgen van de binding met het netwerk extra belangrijk zijn. 

Uit de praktijk komt het beeld naar voren dat een krachtig systeem met belangrijke personen een belangrijke rol speelt in het voorkomen van breakdowns (Lieben, Roelofs, & Graas, 2017). Dit belang van sociale binding met een netwerk is vertaald in een recht. Dit is het recht van het kind om na uithuisplaatsing omgang en contact te hebben met personen met wie die een nauwe persoonlijke betrekking heeft, waaronder de (pleeg)ouders en broers en zussen (artikel 8 EVRM, artikel 9 IVRK) – tenzij dit niet in het belang van het kind is. 

Bestaand en nieuw netwerk verbinden

Bij een plaatsing in een pleeggezin komen er voor het kind nieuwe mensen bij. Tegelijk blijft het bestaande netwerk belangrijk. Het kind kan in zo’n situatie het gevoel krijgen te moeten kiezen tussen verschillende werelden. Daarom is het belangrijk in de ondersteuning aandacht te hebben voor de verbondenheid met het bestaande netwerk en het nieuw op te bouwen netwerk. Het doel is tot een gemeenschappelijke wereld te komen waarin het kind zich veilig en erkend voelt.

Praktische aanbevelingen uit de praktijk

In het project Samen de (Sch)ouders er onder (Lieben et al., 2017) is onderzocht hoe sociale netwerkstrategieën effectief inzetbaar zijn binnen de pleegzorg. Het onderzoek raadt aan om de regie zo veel mogelijk neer te leggen bij het kind, de ouders en pleegouders. En om mee te denken over steunende personen in het leven van (pleeg)ouders. Enkele aanbevelingen uit het onderzoek:

• Zoek actief naar mogelijkheden voor het kind om contact te onderhouden met broers en zussen en andere familieleden. Kinderen hebben recht op omgang met hun broers en zussen. Samenplaatsing moet het uitgangspunt zijn. Als dit niet mogelijk is, moet er direct omgang en contact plaatsvinden tussen het pleegkind en diens broers en zussen.
• Vraag kinderen wie belangrijk voor hen zijn. Kinderen van alle leeftijden hebben recht om hun stem te laten horen.
• Help pleegouders om het netwerk van het kind in kaart te brengen.
• Houd contact in stand tussen kinderen en pleegouders na een breakdown of na het verlaten van pleegzorg, als het kind daar behoefte aan heeft.
• Zoek met het kind naar een vertrouwenspersoon: een persoon uit de omgeving die belangrijk is voor het kind. De JIM-aanpak (Jouw-Ingebrachte-Mentor) kan hierbij helpen (Sekreve et al., 2020). 

Een steunend netwerk voor ouders en pleegouders

Ook ouders en pleegouders hebben vaak behoefte aan sociale steun, een luisterend oor en soms een helpende hand bij praktische zaken. Voor de duurzaamheid en continuïteit is het belangrijk dat je als pleegzorgbegeleiders of andere betrokken professionals samen met hen actief zoekt naar personen om deze rol te vervullen.