Samenplaatsen broers en zussen

Toelichting op de aanbevelingen

Plaats kinderen samen met broers en zussen. Tenzij dit niet in het belang van (een van) de kinderen is.
Lukt samenplaatsen om zwaarwegende redenen niet, maak dan concrete afspraken om de onderlinge band en omgang met elkaar te behouden en plaats kinderen zo veel mogelijk in de buurt van broers en zussen. Vraag kinderen zelf hoe ze hierover denken, neem ze serieus en koppel aan ze terug wat er met hun zienswijze is gedaan.

Kinderen hebben recht op bescherming van hun gezinsleven. Daaronder valt ook de band met broers en zussen. Dit is vastgelegd in artikel 8 van het EVRM en artikel 16 van het IVRK.

Bescherming tegen breakdown en psychische klachten

Het samenplaatsen van broertjes en zusjes bij een uithuisplaatsing werkt beschermend. Het verkleint de kans op een breakdown in de plaatsing (Konijn et al., 2019; Munro & Hardy, 2007; Rock et al., 2015). Ook als de relatie met de biologische moeder slecht is, kan een goede band met broers en zussen beschermen tegen problemen als depressie (McWey et al., 2023).

Alleen scheiden bij zwaarwegende redenen

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) stelt dat broertjes en zusjes niet zomaar van elkaar gescheiden mogen worden. Alleen een zorgvuldige, kindgerichte afweging kan zo’n scheiding rechtvaardigen. Als scheiding toch noodzakelijk is, behouden broers en zussen het recht op omgang met elkaar.

Ook de Richtlijnen voor Alternatieve Zorg voor Kinderen zijn duidelijk: broers en zussen met een bestaande band mogen niet gescheiden worden. Uitzonderingen zijn alleen mogelijk als:

er sprake is van duidelijk gevaar voor misbruik;
er een andere reden in het belang van het kind speelt;
of als het kind zelf nadrukkelijk scheiding wenst.

Ontwikkeling in Nederlandse wetgeving

In Nederland is de wetgeving op dit punt nog in ontwikkeling. In een kamerbrief van november 2024 wordt voorgesteld om deze richtlijn ook wettelijk te verankeren. Toch blijkt uit onderzoek dat broers en zussen in de helft van de gevallen om andere redenen gescheiden worden. Niet vanwege zwaarwegende belangen van het kind, maar uit praktisch-organisatorische overwegingen (Bruning et al., 2022).

Let op rolverwarring na verwaarlozing

In de praktijk komt het voor dat broers en zussen die samen zijn opgegroeid in een situatie van verwaarlozing, een niet-passende rolverdeling hebben ontwikkeld. Bijvoorbeeld als één kind een ouderrol op zich neemt. In zulke gevallen is het belangrijk om te onderzoeken hoe die relatie weer in balans gebracht kan worden. Zo kunnen pleegouders beter laten zien dat zíj de zorgtaak overnemen, en kunnen kinderen opnieuw ervaren dat zij kind mogen zijn.

Het uitgangspunt bij uithuisplaatsing is dus: broertjes en zusjes horen bij elkaar. Zie ook de richtlijn Uithuisplaatsing en terugplaatsing.