Alertheid op signalen van onveiligheid

Tijdens de plaatsing van een kind in een pleeggezin is het noodzakelijk dat je alert bent op signalen van onveiligheid en in actie komt om de veiligheid te vergroten. Dat betekent dat je kennis moet hebben over signalen van kindermishandeling de richtlijn Kindermishandeling). Daarbij is zorgvuldigheid en doortastendheid heel belangrijk. Dit voorkomt overhaaste conclusies en acties. Dat vraagt om nauwkeurig onderzoek wat er aan de hand is. Verken daarbij het perspectief van de verschillende betrokkenen. De Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling helpt om vermoedens van kindermishandeling zorgvuldig te onderzoeken en aan te pakken. 

Signaleren en bespreken van onveiligheid

Krijg je als pleegzorgbegeleider signalen van kindermishandeling door gesprekken met betrokkenen of observaties, breng die signalen dan eerst in kaart (stap 1 van de Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling). Alleen als een kind in acuut gevaar verkeert is direct handelen noodzakelijk. Heb je als pleegzorgbegeleider twijfels over de veiligheid in een pleeggezin constateer je onveilige situaties, dan is het belangrijk om dit te bespreken met het kind, de ouders, pleegouders, jeugdbeschermer, collega’s, gedragswetenschapper en leidinggevende (stap 2 en 3 van de Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling). Gebruik bijvoorbeeld deze tool: Check je gesprek tool. Samenwerking met alle betrokkenen is belangrijk om de veiligheid goed in beeld te krijgen en zo nodig te vergroten. Het kan nodig zijn om één persoon expliciet de regie te geven. Deze monitort de voortgang van maatregelen om de veiligheid in beeld te brengen en te vergroten en kan in overleg met de betrokkenen bijsturen.

Zorgvuldige afweging bij onveilige situaties

Blijkt de opvoedsituatie onveilig, dan is zorgvuldige overweging nodig voor de best passende oplossing (stap 4 van de Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling). Ook in deze stap is het van belang de stem van het kind serieus te nemen (zie de handreiking Participatie van kinderen in de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling). Daarbij maakt het uit of er sprake is van acute onveiligheid. Bij acute onveiligheid is er een levensbedreigende situatie of direct gevaar voor het kind. Bij acute onveiligheid is het noodzakelijk om een kind over te plaatsen naar een plek waar het veilig en gezond kan opgroeien. In andere situaties kunnen pleegzorgbegeleiders de veiligheid in het pleeggezin mogelijk met extra ondersteuning vergroten. Daarbij moet er wel voldoende perspectief zijn dat pleegouders baat hebben bij extra ondersteuning. Dat wil zeggen dat zij bereid en in staat moeten zijn om te veranderen. Te denken valt aan interventies om de opvoedvaardigheden van pleegouders te vergroten en de interactie met het bij hen geplaatste kind te verbeteren. Ook bij ernstige of langdurige structurele onveiligheid in het pleeggezin is het noodzakelijk om een kind over te plaatsen naar een veilige plek. 

Beslissingen bij vrijwillige plaatsingen

Bij plaatsingen in vrijwillig kader nemen pleegzorgbegeleiders na het constateren van een onveilige situatie beslissingen over overplaatsing in samenspraak met de betrokkenen (kind, ouders, pleegouders, jeugdbeschermer en andere hulpverleners; stap 5 van de Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling). Zij wegen met elkaar af wat het beste is voor het kind. Om te beoordelen wat in het belang van het kind is, weegt de zienswijze van het kind passend mee. 

Nazorg en verwerking van kindermishandeling

In beide situaties is hulpverlening voor kinderen, ouders en pleegouders nodig. Daarbij is het belangrijkste doel voor kinderen dat zij de ervaringen van kindermishandeling verwerken en de gevolgen ervan kunnen hanteren (Ten Berge et al., 2012). Ook voor ouders van kinderen in pleegzorg is vaak ondersteuning nodig om deze ervaringen te verwerken.