Veiligheid als terugkerend thema

Voor pleegzorgbegeleiders is een belangrijke taak gedurende de plaatsing om zicht te hebben op de veiligheid in het pleeggezin. Hiervoor is het essentieel om regelmatig face-to-face contact te hebben met het kind, de ouders, de pleegouders, eigen kinderen van de pleegouders en eventuele andere betrokkenen (mensen uit netwerk of andere hulpverleners). 

Door onder andere deze gesprekken kun je als pleegzorgbegeleider een vertrouwensband met betrokkenen opbouwen, zodat gevoelige onderwerpen bespreekbaar zijn. Ook kun je zo zelf zien hoe kinderen en pleegouders met elkaar omgaan. Het kan een alarmsignaal zijn als pleegouders deze betrokkenheid van de pleegzorgbegeleider en andere professionals afhouden, afspraken afzeggen, of anderszins verhinderen dat er een vertrouwensband kan ontstaan.

Veiligheid als terugkerend thema

Het is belangrijk om voorafgaand en tijdens de plaatsing geregeld de veiligheid te bespreken, zowel met de pleegouders als met het geplaatste kind en diens ouders. Door van veiligheid een regulier bespreekpunt te maken, wordt het minder beladen en is het voor iedereen makkelijker om het te bespreken als er zorgen over ontstaan. Het is van belang om het kind ook individueel te spreken, zodat het vrijuit kan spreken. Daarnaast heeft een kind een vertrouwenspersoon nodig waar het terecht kan. Dit kan een formele vertrouwenspersoon zijn, of iemand uit het netwerk waar het kind een vertrouwensband mee heeft. Tot slot heeft het kind het recht om zorgen of klachten te kunnen uiten en te weten waar en bij wie dit mogelijk is. Informeer het kind over procedures en wat het kan verwachten (ook als er even niets gebeurt). Laat het kind weten bij wie het nog meer terecht kan en vraag met wie het kind het liefst spreekt over thema’s rond veiligheid. 

Belangrijke thema’s voor blijvende veiligheid

Net als in de voorbereiding van pleegouders op een plaatsing is het ook tijdens de plaatsing belangrijk om een aantal onderwerpen met het oog op de veiligheid van geplaatste kinderen te bespreken. 

• Gezag, macht en machtsrelaties. Het is belangrijk om te bespreken hoe pleegouders omgaan met gezag en met regels en grenzen. Daarbij mag je als pleegzorgbegeleider expliciet stellen dat fysieke straffen verboden zijn.
• Veiligheid, kindermishandeling en de risico’s in een pleeggezin.
• Seksualiteit, afspraken over privacy, regels en grenzen, en het voorkomen van ongewenste situaties. Bespreek als pleegzorgbegeleiders met pleegouders hoe zij tegen dit onderwerp aan kijken en maak afspraken met hen over het opstellen van huisregels over (lichamelijk) contact, het op slot doen van deuren en het (gedeeltelijk) naakt door het huis lopen. Zie ook de richtlijn Seksuele ontwikkeling.
• Welzijn en zelfzorg van pleegouders.
• Stressniveau en stresshantering door pleegouders.
• Sociale steun voor pleegouders. 

Extra ondersteuning bij traumatische voorgeschiedenis

Het kan nodig zijn om pleegouders extra ondersteuning te bieden, zodat zij een veilige omgeving voor een kind kunnen bieden. Dit is extra van belang wanneer kinderen een traumatische voorgeschiedenis hebben met kindermishandeling, seksueel misbruik of seksueel geweld. 

Die ondersteuning kan verschillende vormen hebben, zoals:

• Antwoord geven op opvoedvragen
• Psycho-educatie
• Aanleren van opvoedvaardigheden
• Begeleiding bij het opbouwen van een veilige gehechtheidsrelatie
• Inzetten van aanvullende interventies of specialistische hulp

Ook kan een training voor pleegouders over kinderen met traumatische (seksuele) ervaringen en het herkennen van bijbehorend probleemgedrag helpen om te voorkomen dat er onveilige situaties in het pleeggezin ontstaan (Cooley et al., 2019; Dalgaard et al., 2022; Uretsky & Hoffman, 2017).