Taalontwikkelingsstoornis (TOS)

Het kan zinvol zijn om voor kinderen met zowel TOS als dyslexie specifieke aanpassingen te maken in de reguliere dyslexiebehandeling. Die aanpassingen moeten dan afgestemd zijn op de TOS-problematiek. Hieronder staan enkele mogelijkheden:

• Afstemming van de taal op het taalniveau van het kind, waarbij er ook aandacht is voor de betekenis van te lezen of spellen woorden. Deze taalafstemming is gerelateerd aan zinscomplexiteit en woordenschat, maar ook aan voldoende verwerkingstijd en aan de zichtbaarheid van de uitspraak van de woorden. Herhaling van de woorden, een lager spreektempo en pauzes tussen zinnen kunnen het kind helpen met de verwerking van informatie. Geef het kind daarnaast de tijd en kans om eigen mondelinge reacties te formuleren.
• Afstemming van de informatie en taken op het niveau van het kind, om overvraging te voorkomen. Dit kan door het spreektempo aan te passen, pauzes tussen zinnen toe te voegen en visuele ondersteuning te bieden (bijvoorbeeld met pictogrammen). Maar ook door expliciete uitleg te geven, te controleren of het kind de taak begrijpt voor het daaraan begint, taken te verkorten, taken op te delen in kleinere taken en tussentijdse feedback te geven.
• Het creëeren van een gestructureerde, prikkelarme en voorspelbare omgeving. Hierdoor is er meer ruimte voor de taalverwerking en voor het uitvoeren van de behandeling.
• Het gebruik van digitale middelen (ICT) bij het geven van instructie. De inzet van ICT kan bijdragen aan de duidelijkheid van de opdracht, het werken op eigen tempo, de mate van feedback en de motivatie.

Daarnaast zijn er uiteraard aanpassingen nodig op basis van de specifieke problematiek van het individuele kind. Denk aan de volgende maatregelen:

• Afstemming op basis van de sterktes/zwaktes in executieve functies (Blom & Boerma, 2020; Im-Bolter et al., 2006). Zijn de executieve functies zwakk(er)? Dan kun je bijvoorbeeld extra op het volgende letten:
  • Overvraag de aandacht en het geheugen van het kind niet.
  • Creëer een gestructureerde instructie en omgeving.
  • Breek taken op in kleinere onderdelen.
• Afstemming van de behandeling op mogelijk bijkomende gedragsproblemen van het kind met TOS (Conti-Ramsden et al., 2019; Kirby & Cleaton, 2019; Yew & O’Kearney, 2013).